Η τακτική και η στρατηγική

Λέγοντας τακτική του κόμματος, εννοούμε την πολιτική του στάση ή το χαρακτήρα, την κατεύθυνση, τις μεθόδους της πολιτικής του δράσης. Οι αποφάσεις τακτικής παίρνονται στο συνέδριο του κόμματος, για να καθοριστεί με ακρίβεια η πολιτική στάση του κόμματος, στο σύνολό του, μπροστά στα νέα καθήκοντα ή εν όψει μιας νέας πολιτικής κατάστασης.

(Λένιν, τ. 11, σελ. 9, «Ένα επιτακτικό πολιτικό ζήτημα»).

Η τακτική περιορίζεται σ ένα σύστημα μέτρων, που αφορούν ένα ιδιαίτερο πρόβλημα που μπαίνει στην ημερήσια διάταξη ή έναν ειδικό τομέα της πάλης των τάξεων, ενώ η επαναστατική στρατηγική εκτείνεται σ ένα σύστημα συνδυασμένων δραστηριοτήτων, που στη σχέση τους και στη διαδοχή τους, στην ανάπτυξή τους, πρέπει να οδηγούν το προλεταριάτο, στην κατάκτηση της εξουσίας.

(Τρότσκι, «Η στρατηγική και η τακτική στην ιμπεριαλιστική εποχή»).

(Να μπει στο πρόγραμμα του κόμματος) ο χαρακτηρισμός της ταξικής πάλης του προλεταριάτου, να τονιστεί ο σκοπός αυτής της πάλης, να τονιστεί ο διεθνής χαρακτήρας του εργατικού κινήματος, να τονιστεί ο πολιτικός χαρακτήρας της ταξικής πάλης και ο άμεσος σκοπός της (η κατάκτηση της πολιτικής ελευθερίας). Είναι ιδιαίτερα απαραίτητη η αναγνώριση της πάλης ενάντια στην απολυταρχία, της πάλης για πολιτικές ελευθερίες, σαν του πρότιστου πολιτικού καθήκοντος του εργατικού κόμματος. Να δειχτεί ο ταξικός χαρακτήρας της σύγχρονης ρωσικής απολυταρχίας και η ανάγκη της ανατροπής της, όχι μόνο προς το συμφέρον της εργατικής τάξης, αλλά και προς το συμφέρον, όλης της κοινωνικής εξέλιξης. Η διευκρίνιση αυτή είναι απαραίτητη και από θεωρητική πλευρά, επειδή από την άποψη των βασικών ιδεών του μαρξισμού, τα συμφέροντα της κοινωνικής εξέλιξης μπαίνουν πάνω απ τα συμφέροντα του προλεταριάτου, τα συμφέροντα όλου του εργατικού κινήματος στο σύνολό του, μπαίνουν πάνω απ τα συμφέροντα ενός ορισμένου στρώματος εργατών ή ορισμένων στιγμών του κινήματος, και από πρακτική πλευρά, για να καθοριστεί το κεντρικό σημείο στο οποίο πρέπει να συνοψίζεται και που γύρω του πρέπει να συγκεντρώνεται όλη η ποικιλόμορφη δράση της σοσιαλδημοκρατίας, που αποτελείται από προπαγάνδα, ζύμωση και οργάνωση.

Το πρόγραμμα πρέπει ν αφήνει ανοιχτό το ζήτημα των μέσων, εμπιστευόμενο την εκλογή τους στις αγωνιζόμενες οργανώσεις και στα συνέδρια του κόμματος, που καθορίζουν την τακτική του κόμματος. Όμως είναι αμφίβολο αν τα ζητήματα της τακτικής μπορούν να μπουν στο πρόγραμμα (αν εξαιρέσουμε τα πιο ουσιαστικά και θεμελιακά ζητήματα, όπως είναι το ζήτημα της στάσης απέναντι στους άλλους αγωνιστές ενάντια στην απολυταρχία). Τα ζητήματα τακτικής, στο βαθμό που θα προκύπτουν, θα συζητιούνται στην εφημερίδα του κόμματος και θα λύνονται τελικά στα συνέδριά του. Εδώ συμπεριλαμβάνεται και το ζήτημα της τρομοκρατίας: αυτό οι σοσιαλδημοκράτες πρέπει οπωσδήποτε να το βάλουν για συζήτηση, όχι από άποψη αρχών, μα από άποψη τακτικής.

(Λένιν, τ. 4, «Σχέδιο προγράμματος του κόμματός μας»).

Δεν πρέπει να συγχέουμε την ταχτική με τη ζύμωση. Ο τρόπος της ζύμωσης πρέπει να προσαρμόζεται στις ατομικές και τοπικές συνθήκες. Στη ζύμωση, πρέπει ν αφήνουμε κάθε αγκιτάτορα να διαλέγει τα μέσα που έχει στη διάθεσή του. Η ζύμωση παίρνοντας υπόψη της τον αγκιτάτορα, πρέπει επίσης να παίρνει υπόψη της και το κοινό. Η ζύμωση πρέπει να είναι εξατομικευμένη, όμως η ταχτική μας, η πολιτική μας δράση, πρέπει να είναι ενιαία.

(Λένιν, «Πισωδρομική κατεύθυνση στη ρωσική σοσιαλδημοκρατία»).

Η εισαγωγική θέση για (υπό όρους) «υποστήριξη» της αγροτιάς, νομίζουμε ότι είναι απαραίτητη (στο πρόγραμμα), γιατί το προλεταριάτο δεν μπορεί και δεν πρέπει γενικά, ν αναλαμβάνει την υπεράσπιση των συμφερόντων της τάξης των μικρονοικοκυρέων. Μπορεί απλώς να την υποστηρίζει, στο βαθμό που η τάξη αυτή είναι επαναστατική.

(Λένιν, τ. 4, «Σχέδιο προγράμματος του κόμματός μας»).

Ο σοσιαλδημοκράτης δεν πρέπει ποτέ να ξεχνά την αναπόφευκτη ταξική πάλη του προλεταριάτου για το σοσιαλισμό, ενάντια στην πιο δημοκρατική και ρεπουμπλικανική αστική και μικροαστική τάξη. Από δω απορρέει η απόλυτη ανάγκη για ένα χωριστό και αυτοτελές, αυστηρά ταξικό κόμμα της σοσιαλδημοκρατίας. Από δω απορρέει ο προσωρινός χαρακτήρας της τακτικής μας «να χτυπάμε μαζί» με την αστική τάξη, η υποχρέωση να επιτηρούμε αυστηρά «το σύμμαχο, όπως θα επιτηρούσαμε έναν εχθρό» κλπ.

Θα ήταν όμως γελοίο και αντιδραστικό, αν απ όλα αυτά βγάζαμε το συμπέρασμα ότι μπορούμε να ξεχνάμε, να αγνοούμε ή να περιφρονούμε, καθήκοντα που, αν και παροδικά και προσωρινά, είναι ζωτικά για την τωρινή στιγμή. Ο αγώνας ενάντια στην απολυταρχία, είναι προσωρινό και παροδικό καθήκον των σοσιαλιστών, κάθε όμως άγνοια ή περιφρόνηση του καθήκοντος αυτού, ισοδυναμεί με προδοσία του σοσιαλισμού και με εξυπηρέτηση της αντίδρασης.

(Λένιν, τ. 11, σελ. 75, «Δυο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας»).

Είναι ολοφάνερο πως δεν μπορεί να μιλάει κανείς στα σοβαρά για μποσλεβίκικη στρατηγική, χωρίς να μάθει να αγκαλιάζει με το βλέμμα του τόσο τη βασική καμπή της εποχής μας στο σύνολό της, όσο και τις διάφορες πτυχές της, που σε κάθε δοσμένη στιγμή έχουν για την ηγεσία του κόμματος την ίδια σπουδαιότητα που έχουν οι στροφές για το μηχανοδηγό μιας ατμομηχανής. Το να προχωράει με πλήρη ταχύτητα σε μια απότομη στροφή, είναι αναπόφευκτα, σαν να κουτρουβαλάει σε μια πλαγιά.

(Τρότσκι, «Η στρατηγική και η τακτική στην ιμπεριαλιστική εποχή»).