Τα συστατικά των κοινωνικών κινημάτων και η αλληλεπίδρασή τους.

Τα συστατικά των κοινωνικών κινημάτων και η αλληλεπίδρασή τους.

Ταυτόχρονα και ολότελα ανεξάρτητα απ τη γενική υποδούλωση της εργασίας που συνεπάγεται το σύστημα της μισθωτής εργασίας, η εργατική τάξη δεν θα πρέπει να υπερβάλει το τελικό αποτέλεσμα των καθημερινών αυτών αγώνων. Δεν θα πρέπει να ξεχνάει πως παλεύει ενάντια σε αποτελέσματα και όχι ενάντια στις αιτίες που φέρνουν τα αποτελέσματα αυτά, πως καθυστερεί την κίνηση προς τα κάτω, μα δεν της αλλάζει την κατεύθυνση, πως εφαρμόζει καταπραϋντικά φάρμακα και δεν θεραπεύει την αρρώστια. Δεν πρέπει λοιπόν να την απορροφάει αποκλειστικά ο αναπόφευκτος αυτός κλεφτοπόλεμος, που ξεπηδάει ολοένα από τους ακατάπαυστους σφετερισμούς του κεφαλαίου ή τις μεταβολές στην αγορά. Πρέπει να καταλάβει πως παρ όλες  τις αθλιότητες που της επιβάλλει το τωρινό σύστημα, γεννάει ταυτόχρονα και τους υλικούς όρους και τις κοινωνικές μορφές που είναι απαραίτητες για μια οικονομική ανοικοδόμηση της κοινωνίας. Τα εργατικά συνδικάτα προσφέρουν καλή υπηρεσία σαν κέντρα αντίστασης ενάντια στους σφετερισμούς του κεφαλαίου. Αποτυχαίνουν μερικά μόνο, όταν χρησιμοποιούν ασύνετα τη δύναμή τους. αποτυχαίνουν γενικά όταν περιορίζονται σε κλεφτοπόλεμο ενάντια στα αποτελέσματα του τωρινού συστήματος, αντί να προσπαθούν ταυτόχρονα να το μεταβάλλουν, αντί να χρησιμοποιούν τις οργανωμένες τους δυνάμεις σαν μοχλό για την τελική χειραφέτηση της εργατικής τάξης, δηλαδή, για την τελική κατάργηση του συστήματος της μισθωτής εργασίας.

(Μάρξ, «Μισθός, τιμή, κέρδος»).

Στην περίοδο 1890-1900 συναντήθηκαν στη Ρωσία 2 βαθιά κοινωνικά κινήματα. Το αυθόρμητο λαϊκό κίνημα μέσα στην εργατική τάξη και η κίνηση της κοινωνικής σκέψης προς τη θεωρία του Μαρξ και του Ένγκελς.

Ένωση του σοσιαλισμού με το εργατικό κίνημα στην ένωση των μεγάλων κοινωνικών και πολιτικών ιδανικών με την ταξική πάλη του προλεταριάτου.

Στην πάλη για τη βελτίωση της κατάστασής τους, οι εργάτες δεν έχουν καθόλου ανάγκη απ τους σοσιαλιστές.

(Πισωδρομική κατεύθυνση στη Ρωσική σοσιαλδημοκρατία, τ. 4).