Κοινωνικοποίηση της εργασίας και της παραγωγής.

Κοινωνικοποίηση της εργασίας και της παραγωγής.

…Η κοινωνικοποίηση της εργασίας απ την κεφαλαιοκρατική παραγωγή δεν συνίσταται καθόλου στο ότι οι άνθρωποι δουλεύουν σ ένα και το ίδιο κτίριο (αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος του προτσές), μα στο ότι η συγκέντρωση των κεφαλαίων συνοδεύεται από την ειδίκευση της κοινωνικής εργασίας, από την ελάττωση του αριθμού των κεφαλαιοκρατών σε κάθε κλάδο της βιομηχανίας και από την αύξηση του αριθμού των ειδικών κλάδων της βιομηχανίας- στο ότι πολλές τεμαχισμένες λειτουργίες της παραγωγής συγχωνεύονται σε μια ενιαία κοινωνική λειτουργία της παραγωγής.
…Ο Μάρξ θεωρούσε πως το προοδευτικό, το επαναστατικό έργο του καπιταλισμού συνίσταται στο γεγονός ότι, κοινωνικοποιώντας την εργασία, ταυτόχρονα, με το μηχανισμό αυτού του ίδιου προτσές «διαπαιδαγωγεί, συνενώνει και οργανώνει την εργατική τάξη», τη διδάσκει να παλεύει, οργανώνει το «ξεσήκωμά» της, τη συνενώνει για την «απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών», για την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας και την αφαίρεση των μέσων παραγωγής από τα χέρια των «λίγων σφετεριστών» για να τα μεταβιβάσει στα χέρια όλης της κοινωνίας.
Αυτή είναι η διατύπωση του Μάρξ. Ούτε καν αναφέρεται βέβαια, «ο αριθμός των εργατών της φάμπρικας και του εργοστασίου»: μιλάει για τη συγκέντρωση των μέσων παραγωγής και για την κοινωνικοποίηση της εργασίας. Είναι ξεκάθαρο ότι τα κριτήρια αυτά δεν έχουν τίποτε το κοινό με τον «αριθμό των εργατών της φάμπρικας και του εργοστασίου».
(…ο κ. Νικ-ον) χαρακτηρίζει με ακρίβεια την κοινωνικοποίηση της εργασίας από τον καπιταλισμό, σημειώνοντας σωστά και τα δύο γνωρίσματα αυτής της κοινωνικοποίησης: 1. δουλιά για όλη την κοινωνία και 2. ένωση των διαφόρων δουλευτών για να παραχθεί το προϊόν της κοινής εργασίας.
Ωστόσο, αν είναι έτσι, τότε τι λόγος υπάρχει να κρίνει κανείς για την «αποστολή» του καπιταλισμού με βάση τον αριθμό των εργοστασιακών εργατών, τη στιγμή που η «αποστολή» αυτή εκπληρώνεται με την ανάπτυξη του καπιταλισμού και την κοινωνικοποίηση της εργασίας γενικά και με τη δημιουργία γενικά του προλεταριάτου, απέναντι στο οποίο οι εργάτες της φάμπρικας και του εργοστασίου παίζουν το ρόλο μόνο πρωτοπόρων τμημάτων, εμπροσθοφυλακής. Είναι βέβαια αναμφισβήτητο ότι το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου εξαρτάται και από τον αριθμό αυτών των εργατών, κι απ τον βαθμό συγκέντρωσής τους, κι απ τον βαθμό ανάπτυξής τους κλπ, όλα αυτά, όμως, δεν δίνουν ούτε το παραμικρό δικαίωμα να ανάγει κανείς τον «ενωτικό ρόλο» του καπιταλισμού στον αριθμό των εργατών της φάμπρικας και του εργοστασίου. Αυτό σημαίνει ότι στενεύει στο έπακρο τις ιδέες του Μάρξ.
(Λένιν, «Τι είναι οι «φίλοι του λαού»»).

Για ν ανέβει η παραγωγικότητα της ανθρώπινης εργασίας, που αποβλέπει λχ στην κατασκευή κάποιου μικρού κομματιού του προϊόντος, είναι απαραίτητο να ειδικευτεί η παραγωγή του κομματιού αυτού, να γίνει ξεχωριστή παραγωγή, που έχει να κάνει με μαζικό προϊόν και για το λόγο αυτό επιτρέπει (και προκαλεί) τη χρησιμοποίηση μηχανών κλπ. Αυτό από τη μια μεριά. Κι από την άλλη, η πρόοδος της τεχνικής στην κεφαλαιοκρατική κοινωνία συνίσταται στην κοινωνικοποίηση της εργασίας και η κοινωνικοποίηση αυτή απαιτεί υποχρεωτικά να ειδικευτούν οι διάφορες λειτουργίες του προτσές της παραγωγής, να μετατραπούν από λειτουργίες σκόρπιες, μεμονωμένες, που επαναλαβαίνονται χωριστά σε κάθε επιχείρηση που ασχολείται με την παραγωγή αυτή, σε κοινωνικοποιημένες, συγκεντρωμένες σε μια, καινούργια επιχείρηση και προορισμένες να ικανοποιούν τις ανάγκες όλης της κοινωνίας.

(Λένιν, τ. 1, σελ. 96, «Απ αφορμή το λεγόμενο πρόβλημα των αγορών»).

Τι σημαίνει όμως οικονομολογικά η όλο και μεγαλύτερη εξάπλωση των μετοχικών εταιριών; Σημαίνει την αυξανόμενη κοινωνικοποίηση της παραγωγής σε καπιταλιστική μορφή, την κοινωνικοποίηση όχι μόνο της γιγάντιας, αλλά και της μεσαίας, ακόμη και της μικρής παραγωγής.

Σε τι συνίσταται το οικονομικό φαινόμενο της ίδρυσης μετοχικών εταιριών; Απ τη μια πλευρά, στη συνένωση πολλών μικρών χρηματικών περιουσιών σε ένα παραγωγικό κεφάλαιο, σε μια οικονομική ενότητα, και από την άλλη πλευρά, στο διαχωρισμό της παραγωγής απ την ιδιοκτησία του κεφαλαίου, δηλ σε ένα διπλό ξεπέρασμα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, πάντοτε σε καπιταλιστική βάση.

Τώρα δεν αντιστοιχεί μια καπιταλιστική επιχείρηση σε έναν ιδιοκτήτη κεφαλαίου, όπως προηγούμενα, αλλά σε ένα ολόκληρο σύνολο, έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό ιδιοκτητών κεφαλαίου, έτσι ώστε ο οικονομικός όρος «καπιταλιστής» να μην είναι πια ταυτόσημος με τον όρο «άνθρωπος», έτσι ώστε ο σημερινός καπιταλιστής να είναι ένα σύνολο προσώπων, που αποτελείται από εκατοντάδες, ακόμη και από χιλιάδες πρόσωπα, έτσι ώστε η κατηγορία «καπιταλιστής», ακόμη και στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οικονομίας, να έχει γίνει κοινωνική, να έχει κοινωνικοποιηθεί.

(Ρ. Λούξενμπουργκ, «Κοινωνική μεταρρύθμιση ή επανάσταση»).

Δηλαδή, για να κατανοήσουμε το σημερινό χρηματιστηριακό φαινόμενο και την είσοδο στην εποχή της «εικονικής οικονομίας», θα πρέπει να εισάγουμε την έννοια του «κοινωνικού εργοστασίου» και μάλιστα σε πλανητική κλίμακα. Οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν αποσπούν απλώς υπεραξία απ τους συγκεκριμένους εργαζόμενους, αλλά από το σύνολο του πλανήτη, μέσω μιας μυθώδους μεταφοράς πόρων που επιτρέπει το χρηματιστήριο και οι αδιάκοπες μετακινήσεις των κεφαλαίων. ..
…Αυτή η απόσπαση υπεραξίας δεν πραγματοποιείται μέσω της άμεσης εργασιακής σχέσης, αλλά μέσω της υπαγωγής του συνόλου του πλανήτη στην ηγεμονία του κεφαλαίου και μάλιστα του δυτικού…
…Βρισκόμαστε μπροστά σ ένα νέο σύστημα απόσπασης της υπεραξίας σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, ένα σύστημα άμεσης μεταβολής της κοινωνίας σε αντικείμενο εκμετάλλλευσης, όπου οι χρηματικές ροές, το μονοπώλιο της γνώσης-πληροφορίας και η στρατιωτική ισχύς μεταβάλλονται σε άμεσο παράγοντα αξιοποίησης του κεφαλαίου.
…Η αξιοποίηση του κεφαλαίου μεταβάλλεται σχεδόν άμεσα σε πολιτικό στοιχείο.

(ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ: «Η νέα εποχή του παγκόσμιου καπιταλισμού», 1999).