Για τη δημοκρατία (την αστική) και τη λαοκρατική δημοκρατία.

Για τη δημοκρατία (την αστική) και τη λαοκρατική δημοκρατία.

Ο καπιταλισμός γενικά και ο ιμπεριαλισμός ειδικότερα, μετατρέπει τη δημοκρατία σε αυταπάτη, ταυτόχρονα όμως ο καπιταλισμός γεννάει δημοκρατικές τάσεις στις μάζες, δημιουργεί δημοκρατικούς θεσμούς, οξύνει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό που αρνείται τη δημοκρατία και στις μάζες που τείνουν προς τη δημοκρατία. Ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός δεν είναι δυνατόν ν ανατραπούν με κανενός είδους δημοκρατικούς μετασχηματισμούς, ακόμη και με τους πιο «ιδανικούς», αλλά μόνο με μια οικονομική ανατροπή, το προλεταριάτο όμως που δεν διαπαιδαγωγείται στην πάλη για τη δημοκρατία, δεν είναι ικανό να πραγματοποιήσει την οικονομική ανατροπή.

Ο μαρξισμός διδάσκει ότι ο αγώνας ενάντια στον οπορτουνισμό με τη μορφή της παραίτησης απ τη χρησιμοποίηση των δημοκρατικών θεσμών της δοσμένης καπιταλιστικής κοινωνίας, που δημιουργήθηκαν απ την αστική τάξη και απ την αστική τάξη διαστρεβλώνονται, είναι ολοκληρωτική παράδοση στον οπορτουνισμό.

(Λένιν, τ. 30, σελ 70-71, «Απάντηση στον Κιέβσκι»).

Όλη η «δημοκρατία» συνίσταται στη διακήρυξη και στην παραχώρηση «δικαιωμάτων», που στον καπιταλισμό είναι πολύ λίγο και πολύ συμβατικά πραγματοποιήσιμα, όμως χωρίς μια τέτοια διακήρυξη, χωρίς αγώνα για δικαιώματα αμέσως, αυτή τη στιγμή, χωρίς διαπαιδαγώγηση των μαζών στο πνεύμα αυτού του αγώνα, ο σοσιαλισμός είναι ανέφικτος.

Όσο δημοκρατικότερο είναι το κρατικό καθεστώς, τόσο σαφέστερο γίνεται στους εργάτες ότι η ρίζα του κακού είναι ο καπιταλισμός και όχι η έλλειψη δικαιωμάτων.

Οι μαρξιστές ξέρουν ότι η δημοκρατία δεν εξαλείφει την ταξική καταπίεση, αλλά απλώς κάνει την ταξική πάλη πιο καθαρή, πιο πλατιά, πιο ανοιχτή, πιο οξεία. Κι αυτό ακριβώς μας χρειάζεται.

(Λένιν, τ. 30, «Σχετικά με τη γελοιογραφία του μαρξισμού»).

Ο εξοστρακισμός του προγράμματος-μίνιμουμ ισοδυναμεί με τη δήλωση «πως νικήσαμε κιόλας». Όχι δεν νικήσαμε ακόμη. Δεν ξέρουμε πόσο γρήγορα ύστερα απ τη νίκη μας θ αρχίσει η επανάσταση στη Δύση. Δεν ξέρουμε αν εν θάχουμε ακόμη προσωρινές περιόδους αντίδρασης και νίκης της αντεπανάστασης. Γι αυτό είναι γελοίο να πετάμε το πρόγραμμα-μίνιμουμ που είναι απαραίτητο όσο ζούμε ακόμη στα πλαίσια του αστικού καθεστώτος.

Το πρόγραμμα-μίνιμουμ έχει υπόψη του την αστική δημοκρατία. Δεν περιοριζόμαστε στα πλαίσιά της, αλλά αγωνιζόμαστε για να περάσουμε αμέσως στη δημοκρατία των σοβιέτ, δημοκρατία ανώτερου τύπου.

Κατά το πέρασμα απ το παλιό στο καινούργιο, μπορεί να έχουμε προσωρινούς «συνδυασμένους τύπους», λογουχάρη και δημοκρατία των σοβιέτ και συντακτική συνέλευση. Είναι δυνατό και μάλιστα πιθανό και μάλιστα αναμφισβήτητο, ότι χωρίς τους μεταβατικούς «συνδυασμένους τύπους» δεν θα τα βγάλουμε πέρα.

(Λένιν, τ. 34, «Για την αναθεώρηση του προγράμματος του κόμματος».

Το 1850 ο Μάρξ και ο Ένγκελς δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στη δημοκρατική και στη σοσιαλιστική δικτατορία, ή πιο σωστά, δεν μιλούσαν καθόλου για την πρώτη, επειδή θεωρούσαν τον καπιταλισμό σαράβαλο και τον σοσιαλισμό επικείμενο. Γι αυτό δεν έκαναν εκείνο τον καιρό διάκριση ανάμεσα σε πρόγραμμα-μίνιμουμ και πρόγραμμα-μάξιμουμ.

Το 1850 ο Μάρξ και ο Ένγκελς είχαν τη γνώμη ότι ο σοσιαλισμός ήταν κοντά, και γι αυτό υποτιμούσαν τις δημοκρατικές κατακτήσεις, που τους φαίνονταν απόλυτα σίγουρες ενόψη της αναμφισβήτητης νίκης του μικροαστικού δημοκρατικού κόμματος.

Αν ο Μάρξ και ο Ένγκελς καταλάβαιναν πως είναι αναπόφευκτη μια σχετικά μακρόχρονη κυριαρχία του δημοκρατικού καθεστώτος, θα έδιναν ακόμα μεγαλύτερη σημασία στη δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς, για να εδραιωθεί η δημοκρατία, να εξαλειφθεί πέρα για πέρα κάθε ίχνος απολυταρχίας, και να ξεκαθαριστεί πέρα για πέρα ο στίβος για τη μάχη υπέρ του σοσιαλισμού.

(Λένιν, τ. 10, «Για την προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση»).

Παρά το ότι την εξέγερση την είχαν ξεσηκώσει οι μικροαστοί ρεπουμπλικάνοι, παρά το ότι για το προλεταριάτο δεν έμπαινε ζήτημα ούτε για σοσιαλιστική επανάσταση, ούτε για στοιχειωδώς απαραίτητες πολιτικές ελευθερίες, παρ όλα αυτά ο Ένγκελς έδινε εξαιρετικά μεγάλη σημασία στην όσο μπορεί πιο δραστήρια συμμετοχή των εργατών στον αγώνα για τη δημοκρατία, ο Ένγκελς απαιτούσε από τους ηγέτες του προλεταριάτου να υποτάξουν όλη τη δράση τους στην ανάγκη της επικράτησης του αγώνα που είχε αρχίσει. Ταυτόχρονα ο Ένγκελς, σαν ένας από τους ηγέτες του προλεταριάτου, έμπαινε ακόμα και στις λεπτομέρειες της στρατιωτικής οργάνωσης. Ο Ένγκελς δεν περιφρονούσε, μια κι αυτό χρειαζόταν για τη νίκη, και τις παλιωμένες μεθόδους αγώνα των στρατιωτικών στάσεων. Ο Ένγκελς έβαζε στο κέντρο της προσοχής τον επιθετικό τρόπο δράσης και τη συγκέντρωση των επαναστατικών δυνάμεων.

(Λένιν, τ. 10, «Για την προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση»).

Μόνο άνθρωποι εντελώς ανίκανοι να σκέπτονται ή τελείως ανίδεοι από μαρξισμό, συμπεραίνουν από δω: άρα, το δημοκρατικό πολίτευμα δεν αξίζει τίποτα, η ελευθερία διαζυγίου δεν αξίζει τίποτα, η δημοκρατία δεν αξίζει τίποτα, η αυτοδιάθεση των εθνών δεν αξίζει τίποτα. Οι μαρξιστές όμως ξέρουν ότι η δημοκρατία δεν εξαλείφει την ταξική καταπίεση, αλλά απλώς κάνει την ταξική πάλη πιο καθαρή, πιο πλατιά, πιο ανοιχτή, πιο οξεία. Κι αυτό ακριβώς μας χρειάζεται… Όσο δημοκρατικότερο είναι το κρατικό καθεστώς, τόσο σαφέστερο γίνεται στους εργάτες ότι η ρίζα του κακού είναι ο καπιταλισμός και όχι η έλλειψη δικαιωμάτων. Όσο πληρέστερη είναι η εθνική ισοτιμία (δεν μπορεί να είναι πλήρης χωρίς την ελευθερία αποχωρισμού), τόσο σαφέστερο γίνεται στους εργάτες του καταπιεζόμενου έθνους ότι αιτία είναι ο καπιταλισμός και όχι η έλλειψη δικαιωμάτων και τα λοιπά.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 127).

Το δικαίωμα διαζυγίου, όπως και όλα ανεξαίρετα τα δημοκρατικά δικαιώματα, είναι στον καπιταλισμό δυσκολοπραγματοποίητο, συμβατικό, περιορισμένο, τυπικά στενό, μα παρόλα αυτά κανένας πραγματικός σοσιαλδημοκράτης δεν θα θεωρήσει όχι μόνο σοσιαλιστές, αλλά ούτε και δημοκράτες εκείνους που αρνούνται αυτό το δικαίωμα. Και δω βρίσκεται όλη η ουσία.
Όλη η «δημοκρατία» συνίσταται στη διακήρυξη και στην παραχώρηση «δικαιωμάτων», που στον καπιταλισμό είναι πολύ λίγο και πολύ συμβατικά πραγματοποιήσιμα, όμως χωρίς μια τέτοια διακήρυξη, χωρίς αγώνα για δικαιώματα αμέσως, αυτή τη στιγμή, χωρίς διαπαιδαγώγηση των μαζών στο πνεύμα αυτού του αγώνα, ο σοσιαλισμός είναι ανέφικτος.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 128).

Γενικά η πολιτική δημοκρατία είναι απλώς μια απ τις πιθανές μορφές του εποικοδομήματος πάνω στον καπιταλισμό (αν κι από θεωρητική άποψη η δημοκρατία είναι η κανονική για τον «καθαρό» καπιταλισμό μορφή). Και ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός, όπως δείχνουν τα γεγονότα, αναπτύσσονται κάτω από οποιεσδήποτε πολιτικές μορφές, υποτάσσοντάς τες όλες.
Γι αυτό είναι ριζικά λαθεμένο από θεωρητική άποψη, να λέει κανείς ότι «δεν είναι πραγματοποιήσιμη» μια απ τις μορφές και μια απ τις διεκδικήσεις της δημοκρατίας.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 23).

Πολιτικό εποικοδόμημα της νέας οικονομίας του μονοπωλιακού καπιταλισμού (ο ιμπεριαλισμός είναι μονοπωλιακός καπιταλισμός) είναι η στροφή απ τη δημοκρατία στην πολιτική αντίδραση.
Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί «άρνηση» της δημοκρατίας γενικά, όλης της δημοκρατίας και κάθε άλλο παρά μιας μόνο απ τις διεκδικήσεις της δημοκρατίας και συγκεκριμένα της αυτοδιάθεσης των εθνών.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 93).

Η αντίφαση ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη δημοκρατία είναι αντίφαση ανάμεσα στην οικονομία του νεώτερου καπιταλισμού (συγκεκριμένα του μονοπωλιακού καπιταλισμού) και την πολιτική δημοκρατία γενικά.
Ο ιμπεριαλισμός αντιφάσκει «λογικά», αντιφάσκει με όλη γενικά την πολιτική δημοκρατία.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 97).


Ο ιμπεριαλισμός δεν σταματά την εξέλιξη του καπιταλισμού και την ανάπτυξη των δημοκρατικών τάσεων στη μάζα του πληθυσμού, αλλά οξύνει τον ανταγωνισμό ανάμεσα σ αυτές τις δημοκρατικές επιδιώξεις και στην αντιδημοκρατική τάση των τραστ.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 102).

Η ιμπεριαλιστική εποχή δεν εκμηδενίζει ούτε τις τάσεις για πολιτική ανεξαρτησία των εθνών, ούτε το «πραγματοποιήσιμο» αυτών των τάσεων στα πλαίσια των παγκόσμιων ιμπεριαλιστικών αμοιβαίων σχέσεων.
Έξω όμως απ αυτά τα πλαίσια, ούτε η δημοκρατία στη Ρωσία, ούτε γενικά ένας οποιοσδήποτε πολύ μεγάλος δημοκρατικός μετασχηματισμός δεν είναι «πραγματοποιήσιμος» σ οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, χωρίς μια σειρά επαναστάσεις και δεν είναι σταθερός χωρίς το σοσιαλισμό.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 105).

(σκέφτεται ο κ. Κίεβσκι)
Ο ιμπεριαλισμός είναι ένας πολύ ανεπτυγμένος καπιταλισμός, ο ιμπεριαλισμός είναι προοδευτικός, ο ιμπεριαλισμός είναι άρνηση της δημοκρατίας, «άρα» η δημοκρατία είναι «απραγματοποίητη» στον καπιταλισμό.
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι κατάφορη παραβίαση κάθε δημοκρατίας, το ίδιο και στις καθυστερημένες μοναρχίες και στις προχωρημένες δημοκρατίες, «άρα» δεν έχουν θέση οι συζητήσεις για «δικαιώματα» (δηλ. για δημοκρατία!).
Στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο μπορεί να «αντιπαραθέσει» κανείς «μόνο» τον σοσιαλισμό. Η «διέξοδος» βρίσκεται μόνο στο σοσιαλισμό. «Άρα» το να προβάλλει κανείς δημοκρατικά συνθήματα στο πρόγραμμα μίνιμουμ, δηλαδή στις συνθήκες πια του καπιταλισμού, είναι απάτη ή αυταπάτη ή συσκότιση, απομάκρυνση κλπ του συνθήματος της σοσιαλιστικής ανατροπής.
…δεν θα γίνει λόγος για τα δικαιώματα, αλλά για την καταστροφή της προαιώνιας σκλαβιάς!
Το να πει κανείς μια τέτοια φράση, σημαίνει ακριβώς ότι δείχνει έλλειψη κατανόησης της σχέσης ανάμεσα στον καπιταλισμό και στη δημοκρατία, ανάμεσα στο σοσιαλισμό και στη δημοκρατία.
Ο καπιταλισμός γενικά και ο ιμπεριαλισμός ειδικότερα, μετατρέπει τη δημοκρατία σε αυταπάτη –ταυτόχρονα όμως, ο καπιταλισμός γεννάει δημοκρατικές τάσεις στις μάζες, δημιουργεί δημοκρατικούς θεσμούς, οξύνει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό που αρνείται τη δημοκρατία και στις μάζες που τείνουν προς τη δημοκρατία.
Ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός δεν είναι δυνατόν ν ανατραπούν με κανενός είδους δημοκρατικούς μετασχηματισμούς, ακόμη και με τους πιο «ιδανικούς», αλλά μόνο με μια οικονομική ανατροπή, το προλεταριάτο όμως που δεν διαπαιδαγωγείται στην πάλη για τη δημοκρατία, δεν είναι ικανό να πραγματοποιήσει την οικονομική ανατροπή.
Δεν είναι δυνατό να νικηθεί ο καπιταλισμός αν δεν παρθούν οι τράπεζες, αν δεν καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, όμως αυτά τα επαναστατικά μέσα, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν, αν δεν οργανωθεί απ όλο το λαό η δημοκρατική διεύθυνση των μέσων παραγωγής που έχουν παρθεί απ την αστική τάξη, αν δεν τραβηχτεί όλη η μάζα των εργαζομένων και των προλεταριακών και των μισοπρολεταριακών και των μικροαγροτών, στη δημιουργική οργάνωση των γραμμών τους, των δυνάμεών τους. Της συμμετοχής τους στο κράτος.
Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι τριπλή άρνηση της δημοκρατίας. Ωστόσο το ξύπνημα και η ανάπτυξη της σοσιαλιστικής εξέγερσης ενάντια στον ιμπεριαλισμό συνδέονται αδιάρρηκτα με την ανάπτυξη της δημοκρατικής αντίστασης και αγανάκτησης.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 70-71).

Ο σοσιαλισμός οδηγεί στην απονέκρωση κάθε κράτους, συνεπώς και κάθε δημοκρατίας, ωστόσο ο σοσιαλισμός δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλιώς παρά μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου που συνδυάζει τη βία εναντίον της αστικής τάξης δηλαδή τη μειοψηφία του πληθυσμού, με την πλήρη ανάπτυξη της δημοκρατίας, δηλαδή με την πραγματικά ισότιμη και πραγματικά καθολική συμμετοχή όλης της μάζας του πληθυσμού σε όλες τις κρατικές υποθέσεις και σε όλα τα πολύπλοκα ζητήματα της εξάλειψης του καπιταλισμού.
Σκοπός του εμφυλίου πολέμου είναι η κατάκτηση των τραπεζών, των φαμπρικών, των εργοστασίων κλπ, η εκμηδένιση κάθε δυνατότητας αντίστασης της αστικής τάξης, η εξόντωση του στρατού της. Ο σκοπός όμως αυτός είναι ανέφικτος και από καθαρά στρατιωτική και από οικονομική και από πολιτική πλευρά, χωρίς ταυτόχρονη εισαγωγή και διάδοση ανάμεσα στο στρατό μας και στα «μετόπισθέν» μας της δημοκρατίας που αναπτύσσεται στην πορεία ενός τέτοιου πολέμου.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 72).

Μέσω της χρησιμοποίησης του αστικού δημοκρατισμού- προς τη σοσιαλιστική και συνεπή δημοκρατική οργάνωση του προλεταριάτου, ενάντια στην αστική τάξη και ενάντια στον οπορτουνισμό. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 74).

Πρέπει να ξέρεις να συνενώσεις την πάλη για τη δημοκρατία με την πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση, υποτάσσοντας την πρώτη στη δεύτερη. Σ αυτό συνίσταται όλη η δυσκολία, σ αυτό βρίσκεται όλη η ουσία.
Εγώ όμως λέω: να μη σου ξεφύγει το κύριο (η σοσιαλιστική επανάσταση). Βάλτο αυτό στην πρώτη γραμμή, υποτάσσοντας σ αυτή, συνδυάζοντας, συνυποτάσσοντας σ αυτή, βάζοντας όλα τα δημοκρατικά αιτήματα. Και να μη ξεχνάς ότι μπορεί ν ανάψει η πάλη για το κύριο, όταν αρχίσει και η πάλη για το μερικότερο.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 49, σελίδα 347).

(ο συνειδητός εργάτης) ξέρει πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος προς το σοσιαλισμό, παρά μόνο μέσω του δημοκρατισμού, μέσω της πολιτικής ελευθερίας. Γι αυτό επιδιώκει την πλήρη και συνεπή πραγματοποίηση του δημοκρατισμού χάρη της κατάκτησης του τελικού σκοπού, του σοσιαλισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 12, σελίδα 46).

Πιανόμαστε απ τα λόγια σας και ζητάμε προς το συμφέρον αυτών των μαζών, τη διεύρυνση της δικής σας αστικής δημοκρατίας για να προετοιμαστούν οι μάζες για την επανάσταση, που θα ανατρέψει εσάς, τους εκμεταλλευτές
(Άπαντα Λένιν, τόμος 37, σελίδα 291).

Η δημοκρατία είναι μορφή κράτους, μια απ τις παραλλαγές του. Επομένως, αποτελεί, όπως κάθε κράτος, οργανωμένη, συστηματική άσκηση βίας πάνω στα άτομα. Αυτό από τη μια μεριά.
Από την άλλη όμως, σημαίνει την τυπική αναγνώριση της ισότητας ανάμεσα στους πολίτες, του ίσου δικαιώματος όλων να καθορίζουν τη συγκρότηση του κράτους και να το διοικούν.
Αυτό πάλι με τη σειρά του, συνδέεται με το ζήτημα ότι σε μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής της η δημοκρατία, πρώτο, συσπειρώνει το προλεταριάτο, την επαναστατική τάξη, ενάντια στον καπιταλισμό και της δίνει τη δυνατότητα να τσακίσει, να κάνει θρύψαλα, να σαρώσει απ το πρόσωπο της γης την αστική, έστω και δημοκρατική-αστική, κρατική μηχανή, το μόνιμο στρατό, την αστυνομία, την υπαλληλοκρατία, να τα αντικαταστήσει με μια πιο δημοκρατική, που παραμένει όμως ακόμα κρατική μηχανή, με τη μορφή των ένοπλων εργατικών μαζών, που εξελίσσεται σε μια καθολική συμμετοχή του λαού στην πολιτοφυλακή.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 33, σελίδα 100).

Όταν ο Ένγκελς λέει πως στη δημοκρατία το κράτος μένει «όχι λιγότερο» απ τη μοναρχία μια «μηχανή καταπίεσης μιας τάξης από μια άλλη», αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι η μορφή της καταπίεσης δεν ενδιαφέρει το προλεταριάτο, όπως διδάσκουν ορισμένοι αναρχικοί.
Η πιο πλατιά, η πιο ελεύθερη, η πιο ανοιχτή μορφή ταξικής πάλης και ταξικής καταπίεσης, διευκολύνουν τεράστια το προλεταριάτο στον αγώνα για την εκμηδένιση των τάξεων γενικά.
…Μαζί με την τεράστια διεύρυνση του δημοκρατισμού, που για πρώτη φορά γίνεται δημοκρατισμός για τους φτωχούς, δημοκρατισμός για το λαό κι όχι δημοκρατισμός για τους πλούσιους, η δικτατορία του προλεταριάτου επιβάλλει στους καταπιεστές, τους εκμεταλλευτές, τους καπιταλιστές, μια σειρά περιορισμούς της ελευθερίας.
Δημοκρατία για την τεράστια πλειοψηφία του λαού και καθυπόταξη με τη βία, δηλαδή αποκλεισμός των εκμεταλλευτών, των καταπιεστών απ τη δημοκρατία. Αυτή είναι η παραλλαγή της δημοκρατίας στο πέρασμα απ τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό.
…στον κομμουνισμό για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, μένει όχι μόνο το αστικό δίκαιο, αλλά ακόμη και το αστικό κράτος-δίχως αστική τάξη.
…Η δημοκρατία έχει τεράστια σημασία στον αγώνα της εργατικής τάξης ενάντια στους καπιταλιστές για την απελευθέρωσή της.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 33, Κράτος και Επανάσταση).

Αν υπάρχει κάτι που δεν χωράει καμιά αμφισβήτηση, είναι ότι το κόμμα μας και η εργατική τάξη, μπορούν να έρθουν στην εξουσία μονάχα με την πολιτική μορφή της λαοκρατικής δημοκρατίας. Η δημοκρατία αυτή είναι μάλιστα που αποτελεί ειδική μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου.
…Η ως το τέλος ανάπτυξη της δημοκρατίας, η αναζήτηση των μορφών αυτής της ανάπτυξης, ο έλεγχός τους στην πράξη κλπ αποτελούν ένα απ τα συστατικά καθήκοντα της πάλης για την κοινωνική επανάσταση.
Κανένας δημοκρατισμός χωριστά παρμένος δεν θα δώσει σοσιαλισμό, στη ζωή όμως ο δημοκρατισμός δεν «θα παρθεί» ποτέ «χωριστά», αλλά «θα παρθεί μαζί» με άλλα φαινόμενα, θα ασκεί την επιρροή του και στην οικονομία, θα προωθεί τον μετασχηματισμό της, θα δέχεται την επίδραση της οικονομικής εξέλιξης κλπ. Τέτοια είναι η διαλεκτική της ζωντανής ιστορίας.
…Αυτή η ανατίναξη της παλιάς κρατικής εξουσίας και η αντικατάστασή της με μια καινούργια, αληθινά δημοκρατική εξουσία.
(Ένγκελς, Άπαντα Λένιν, τόμος 33, Κράτος και Επανάσταση).

Το χρηματιστικό κεφάλαιο θα αγοράσει και θα διαφθείρει «ελεύθερα» την πιο ελεύθερη δημοκρατική και ρεπουμπλικανική κυβέρνηση και τους αιρετούς υπαλλήλους οποιασδήποτε, έστω και ανεξάρτητης χώρας. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, όπως και του κεφαλαίου γενικά, δεν μπορεί να εξαλειφθεί με κανέναν μετασχηματισμό στον τομέα της πολιτικής δημοκρατίας.
Αυτή όμως η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου δεν εκμηδενίζει καθόλου τη σημασία της πολιτικής δημοκρατίας, σαν της πιο ελεύθερης, πιο πλατιάς και πιο ξεκάθαρης μορφής ταξικής καταπίεσης και ταξικής πάλης.
…ανάγκη να διατυπώνονται και να πραγματοποιούνται όλες αυτές οι διεκδικήσεις όχι ρεφορμιστικά, αλλά επαναστατικά, χωρίς να περιοριζόμαστε στα πλαίσια της αστικής νομιμότητας, αλλά σπάζοντάς τα, χωρίς να ικανοποιούμαστε με την κοινοβουλευτική δράση και τις διαμαρτυρίες στα λόγια, αλλά τραβώντας στην ενεργό δράση τις μάζες, επεκτείνοντας και υποδαυλίζοντας την πάλη για κάθε ζωτική δημοκρατική διεκδίκηση, ως την άμεση επίθεση του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, δηλαδή ως τη σοσιαλιστική επανάσταση που απαλλοτριώνει την αστική τάξη.
Η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί ν ανάψει όχι μόνο από μια μεγάλη απεργία ή διαδήλωση στους δρόμους ή από μια εξέγερση πεινασμένων ή από μια στρατιωτική εξέγερση ή από μια ανταρσία των αποικιών, αλλά και από οποιαδήποτε πολιτική κρίση σαν την υπόθεση Ντρέϊφους ή το επεισόδιο στην πόλη Τσάμπερν ή σε σύνδεση με ένα δημοψήφισμα για τον αποχωρισμό ενός έθνους κλπ.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 27,σελίδα 258).

Η ρεπουμπλικανική δημοκρατία αντιφάσκει «λογικά» με τον καπιταλισμό, επειδή εξισώνει «επίσημα» τον πλούσιο και τον φτωχό. Αυτή είναι μια αντίφαση ανάμεσα στο οικονομικό σύστημα και στο πολιτικό εποικοδόμημα.
Ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό και τη δημοκρατία υπάρχει επίσης αντίφαση, που τη βαθαίνει ή την επιδεινώνει το γεγονός ότι η αντικατάσταση του ελεύθερου συναγωνισμού απ το μονοπώλιο «δυσκολεύει» ακόμη περισσότερο την πραγματοποίηση κάθε λογής πολιτικών ελευθεριών.
Πως όμως συμβιβάζεται ο καπιταλισμός με τη δημοκρατία; Με την έμμεση εφαρμογή της παντοκρατορίας του κεφαλαίου. Τα οικονομικά μέσα για το σκοπό αυτό είναι δύο: 1. άμεση εξαγορά. 2. Συμμαχία της κυβέρνησης με το χρηματιστήριο. Εφόσον κυριαρχεί η εμπορευματική παραγωγή, η αστική τάξη, η εξουσία του χρήματος, η εξαγορά (άμεση και μέσω του χρηματιστηρίου) είναι «πραγματοποιήσιμη» σε οποιαδήποτε μορφή διακυβέρνησης, σε οποιαδήποτε δημοκρατία. Γεννιέται το ερώτημα: τι αλλάζει με την αντικατάσταση του καπιταλισμού απ τον ιμπεριαλισμό; Μόνο ότι η εξουσία του χρηματιστηρίου δυναμώνει.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 30, σελίδα 98).

Είναι πολύ ενδεχόμενο οι εργαζόμενοι κάποιας χώρας ν ανατρέψουν την αστική τάξη πριν την πραγματοποίηση έστω και ενός μόνο ριζικού δημοκρατικού μετασχηματισμού στο ακέραιο.
Είναι όμως εντελώς αδιανόητο ότι το προλεταριάτο σαν ιστορική τάξη, θα μπορέσει να νικήσει την αστική τάξη, αν δεν θα έχει προετοιμαστεί γι αυτό το πράγμα με τη διαπαιδαγώγησή του στο πνεύμα του πιο συνεπούς και του πιο επαναστατικά αποφασιστικού δημοκρατισμού.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 27, σελίδα 65).

Το ζήτημα της δικτατορίας του προλεταριάτου μπορεί να μπαίνει μόνο τότε, όταν γίνεται λόγος για εκμηδένιση της αστικής τάξης.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 39, σελίδα 429).

…να προσελκύεται όλος χωρίς εξαίρεση ο εργαζόμενος πληθυσμός να συμμετέχει πρωτοβουλιακά στη διακυβέρνηση του κράτους.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 38, σελίδα 93).

Τη δικτατορία δεν την εφαρμόζει όλος ο λαός, αλλά μόνο ο επαναστατημένος λαός, που όμως δεν φοβάται καθόλου όλο το λαό, που αποκαλύπτει σε όλο το λαό τις αιτίες των ενεργειών του, σε όλες τις λεπτομέρειές τους, που τραβάει πρόθυμα όλο το λαό να συμμετάσχει όχι μόνο στην διακυβέρνηση του κράτους, αλλά και στην εξουσία και στην ίδια την οργάνωση του κράτους.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 41, σελίδα 383).

Δεν μπορείς όμως να πραγματοποιήσεις τη δικτατορία του προλεταριάτου μέσω της καθολικής οργάνωσής του. Γιατί όχι μόνο σε μας, μια απ τις πιο καθυστερημένες καπιταλιστικές χώρες, αλλά και σε όλες τις άλλες καπιταλιστικές χώρες, το προλεταριάτο εξακολουθεί ακόμη να είναι τόσο διηρημένο, τόσο ταπεινωμένο, τόσο εξαγορασμένο σε μερικά μέρη (συγκεκριμένα: από τον ιμπεριαλισμό σε ορισμένες χώρες) που η καθολική οργάνωση του προλεταριάτου δεν μπορεί να πραγματοποιήσει άμεσα τη δικτατορία του. Τη δικτατορία μπορεί να την πραγματοποιήσει μόνο η πρωτοπορία που αφομοίωσε την επαναστατική δραστηριότητα της τάξης. Έτσι είναι σαν να έχουμε μια σειρά οδοντωτούς τροχούς…
…Δεν μπορείς να πραγματοποιείς τη δικτατορία χωρίς μερικά «λουριά μεταβίβασης» από την πρωτοπορία προς τη μάζα της πρωτοπόρας τάξης, από την τάξη αυτή προς τη μάζα των εργαζομένων.
(Άπαντα Λένιν, τόμος 42, σελίδα 204-205).

Πρέπει να διαδώσουμε πλατύτερα την ιδέα ότι μόνο μέσα στη δημοκρατία μπορεί να δοθεί η αποφασιστική μάχη ανάμεσα στο προλεταριάτο και στην αστική τάξη, πρέπει να δημιουργήσουμε και να στερεώσουμε τις δημοκρατικές παραδόσεις ανάμεσα σ όλους τους ρώσους επαναστάτες κι ανάμεσα σε όσο το δυνατόν πιο πλατιές μάζες ρώσων εργατών, πρέπει με το σύνθημα «δημοκρατία» να δείξουμε ότι στον αγώνα για τον εκδημοκρατισμό του κρατικού καθεστώτος θα τραβήξουμε ως το τέλος, χωρίς να κοιτάμε πίσω και τότε πια ο ίδιος ο αγώνας θα κρίνει τι μέρος απ ολόκληρο το ποσό, πότε ακριβώς και πως ακριβώς θα κατορθώσουμε ν αποσπάσουμε. Θα ήταν ανόητο να προσπαθούμε να υπολογίσουμε αυτό το μέρος προτού δώσουμε στον εχθρό να νιώσει όλη τη δύναμη των χτυπημάτων μας και προτού δοκιμάσουμε κι εμείς όλη τη δύναμη των δικών του χτυπημάτων».
(Λένιν, τ.6, σελ. 320-321).

Οι συνειδητοί εργάτες, για να γίνουν εξουσία, πρέπει να κατακτήσουν με το μέρος τους την πλειοψηφία, όσο δεν ασκείται βία ενάντια στις μάζες, άλλος δρόμος προς την εξουσία δεν υπάρχει. Εμείς δεν είμαστε μπλανκιστές, δεν είμαστε οπαδοί της κατάληψης τη εξουσίας από μια μειοψηφία.

(Λένιν, τ. 31, σελ 147, «Για τη δυαδική εξουσία»).

Χωρίς την απεριόριστη ελευθερία του τύπου, χωρίς το δικαίωμα να συνεταιρίζονται ελεύθερα, είναι εντελώς αδύνατο να εννοηθεί η κυριαρχία των μεγάλων λαϊκών μαζών.

Η αστική ταξική κυριαρχία, δεν είχε ανάγκη από τη μόρφωση και την πολιτική διαπαιδαγώγηση όλης της λαϊκής μάζας, ή τουλάχιστον δεν την είχε ανάγκη πέρα από ορισμένα πολύ στενά όρια. Για την προλεταριακή δικτατορία όμως, αυτά είναι τα ζωτικά της στοιχεία, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να υπάρχει.

Χάρη στην ανοιχτή και άμεση πάλη για την πολιτική εξουσία, οι εργατικές μάζες συσσωρεύουν σε ελάχιστο διάστημα, μεγάλη πολιτική πείρα, και ανεβαίνουν γρήγορα από τη μια βαθμίδα της ανάπτυξής τους, στην άλλη. Καταργώντας αυτοί [ο Τρότσκι και οι φίλοι του] τη δημόσια ζωή, έφραξαν την πηγή της πολιτικής πείρας και της προοδευτικής ανάπτυξης. Αλλιώς θάπρεπε να παραδεχθούμε ότι πείρα και ανάπτυξη, χρειάζονταν μόνο ώσπου να πάρουν οι μπολσεβίκοι την εξουσία.

Η ελευθερία μόνο για τους οπαδούς της κυβέρνησης και για μόνα τα μέλη ενός κόμματος, όσο πολυάριθμα κι αν είναι αυτά, δεν είναι ελευθερία. Η ελευθερία νοείται πάντα ελευθερία για κείνον που σκέφτεται διαφορετικά. Η «ελευθερία» χάνει την αποτελεσματικότητά της όταν καταντάει προνόμιο.

Ο απόλυτος δημόσιος έλεγχος είναι αναγκαίος. Αλλιώς η ανταλλαγή της πείρας, περιορίζεται μέσα στον κλειστό κύκλο των υπαλλήλων της νέας κυβέρνησης. Η διαφθορά θα είναι έτσι αναπόφευκτη.

Η πρακτική του σοσιαλισμού, απαιτεί μια πλήρη πνευματική μεταμόρφωση των ξεπεσμένων από αιώνες αστικής κυριαρχίας, μαζών. Πρέπει να μπουν κοινωνικά ένστικτα, στη θέση των εγωϊστικών, μαζική πρωτοβουλία στη θέση της αδράνειας, ιδεαλισμός που ξεπερνάει όλα τα πάθη. Αυτό κανένας δεν το ξέρει καλύτερα, δεν το τονίζει πειστικότερα, κανένας δεν το επαναλαμβάνει πιο επίμονα, από τον Λένιν. Μόνο που πέφτει ολότελα έξω στα μέσα. Διατάγματα, δικτατορική εξουσία των επιθεωρητών στα εργοστάσια, δρακόντειες ποινές, τρομοκρατία, όλα αυτά είναι μέσα που εμποδίζουν αυτή την αναγέννηση. Ο μοναδικός δρόμος προς αυτή είναι το σχολείο της δημόσιας ζωής, η απεριόριστη και όσο το δυνατόν πλατύτερη δημοκρατία, η κοινή γνώμη. Η τρομοκρατία είναι εκείνη που διαφθείρει.

Ο Λένιν και ο Τρότσκι εγκατέστησαν στη θέση των αντιπροσωπευτικών σωμάτων που βγαίνουν από γενικές λαϊκές εκλογές, τα σοβιέτ σαν μοναδική πραγματική αντιπροσώπευση των εργαζόμενων μαζών. Αλλά πνίγοντας την πολιτική ζωή σ όλη τη χώρα, είναι μοιραίο να παραλύει όλοένα και περισσότερο η ζωή μέσα σ αυτά τα ίδια τα σοβιέτ. Χωρίς γενικές εκλογές, απεριόριστη ελευθερία του τύπου και των συγκεντρώσεων, ελεύθερη πάλη των ιδεών, η ζωή ξεψυχάει μέσα σ όλους τους δημόσιους θεσμούς, γίνεται μια ζωή επιφανειακή, όπου η γραφειοκρατία μένει το μόνο ενεργό στοιχείο.

Ότι δεν υπήρξαμε ποτέ ειδωλολάτρες της τυπικής δημοκρατίας, σημαίνει μόνο πως κάναμε πάντα διάκριση ανάμεσα στο κοινωνικό βάθος και στην πολιτική μορφή της αστικής δημοκρατίας, ξεσκεπάζαμε πάντα τον σκληρό πυρήνα της ανισότητας και της κοινωνικής δουλείας, που κρυβόταν κάτω απ το γλυκό περίβλημα της τυπικής ισότητας και ελευθερίας, όχι για ν απορρίψουμε αυτές τις τελευταίες, αλλά για να συνηθίσουμε την εργατική τάξη να μην ικανοποιείται με το περίβλημα, αλλά να κατακτήσει την πολιτική εξουσία, για να το γεμίσει με νέο περιεχόμενο.

Η ιστορική αποστολή του προλεταριάτου είναι, όταν φτάσει στην εξουσία, να δημιουργήσει στη θέση της αστικής δημοκρατίας, τη σοσιαλιστική δημοκρατία, και όχι να καταστρέψει κάθε δημοκρατία. Η σοσιαλιστική δημοκρατία όμως, δεν αρχίζει απ τη γη της επαγγελίας, αφού δημιουργηθεί πρώτα το υπόβαθρο της σοσιαλιστικής οικονομίας, σαν ένα έτοιμο χριστουγεννιάτικο δώρο προς τον καλό λαό, που στο μεταξύ υποστήριξε τη χούφτα των σοσιαλιστών δικτατόρων. Η σοσιαλιστική δημοκρατία αρχίζει ταυτόχρονα με το έργο της κατάλυσης της ταξικής κυριαρχίας και της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, απ τη στιγμή της κατάληψης της εξουσίας απ το σοσιαλιστικό κόμμα. Αυτή δεν είναι τίποτε άλλο απ τη δικτατορία του προλεταριάτου. Ναι, ναι, δικτατορία. Αλλά αυτή η δικτατορία έγκειται στον τρόπο εφαρμογής της δημοκρατίας, και όχι στην κατάλυσή της, στην ενεργητική, αποφασιστική επέμβαση στις νομικές και οικονομικές σχέσεις της αστικής κοινωνίας. Αυτή η δικτατορία πρέπει να είναι το έργο της τάξης και όχι μιας μικρής μειοψηφίας, που διευθύνει εν ονόματι της τάξης. Με άλλα λόγια, πρέπει να προχωράει ανάλογα με την ενεργό συμμετοχή των μαζών, να παραμένει κάτω από την άμεση επίδρασή τους, να υποτάσσεται στον έλεγχο ολόκληρου του λαού και να είναι προϊόν της αυξανόμενης πολιτικής διαπαιδαγώγησης των λαϊκών μαζών.

(Ρ. Λούξενμπουργκ, «Ρωσική επανάσταση»).